ΝΟΜΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ΠΕΣΕΔΕ

15-11-2007

Τα όρια προϋπολογισμού των έργων, την κατασκευή των οποίων μπορούν να αναλαμβάνουν οι εγγεγραμμένες στα νομαρχιακά μητρώα επιχειρήσεις, αναφέρονται στον συνολικό προϋπολογισμό ή στους επιμέρους προϋπολογισμούς των κατηγοριών τους;


1. Σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 15 του Ν. 1418/1984, «Την κατασκευή δημόσιων έργων επιτρέπεται να αναλαμβάνουν ημεδαπές επιχειρήσεις που είναι εγγεγραμμένες στο Μητρώο Εργοληπτικών Επιχειρήσεων (Μ.Ε.ΕΠ.) και στην αντίστοιχη με το έργο κατηγορία και τάξη εγγραφής, καθώς και εργοληπτικές επιχειρήσεις Κρατών - Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις. Οι επιχειρήσεις αυτές μπορεί να είναι ατομικές ή εταιρείες οποιασδήποτε νομικής μορφής ή συνεταιρισμοί, όπως ειδικότερα ορίζεται στη παράγραφο 8 του άρθρου 16 του παρόντος. Το ΜΕΕΠ τηρείται στο Υπουργείο Δημοσίων ΄Εργων, σύμφωνα με το άρθρο 16 για την παρακολούθηση της τεχνικής και οικονομικής ικανότητας των εργοληπτικών επιχειρήσεων που επιθυμούν να αναλαμβάνουν την εκτέλεση δημόσιων έργων. Με π. δ/γμα καθορίζονται οι περιπτώσεις μικρών έργων την κατασκευή των οποίων μπορεί να αναλάβουν επιχειρήσεις που δεν είναι εγγεγραμμένες στο ΜΕΕΠ».
Περαιτέρω, με τις διατάξεις του άρθρου 16 παρ. 15 του ίδιου Νόμου (όπως ισχύει μετά την τροποποίησή του με τις διατάξεις του Ν. 2940/2001) ορίστηκε ότι «Με απόφαση που εκδίδεται από τον Υπουργό Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημόσιων 'Εργων ρυθμίζεται κάθε θέμα σχετικό με τη διαδικασία τήρησης του Μ.Ε.ΕΠ …….. Με όμοια απόφαση μπορεί να ορίζονται τα θέματα τήρησης από τις νομαρχιακές αυτοδιοικήσεις μητρώων εργοληπτικών επιχειρήσεων, των πτυχιούχων εργοδηγών, των κατόχων σχετικών αδειών και των εμπειροτεχνών, τα όρια προϋπολογισμών δημοσίων έργων που επιτρέπεται να αναλαμβάνουν οι επιχειρήσεις αυτές, ο τρόπος αξιολόγησης των επιχειρήσεων αυτών και της κατάταξής τους στα ανωτέρω νομαρχιακά μητρώα, καθώς και οι περιπτώσεις μικρών έργων, την κατασκευή των οποίων μπορούν να αναλάβουν επιχειρήσεις που δεν είναι εγγεγραμμένες στο Μ.Ε.ΕΠ.».
Κατ’ εξουσιοδότηση των ανωτέρω διατάξεων εκδόθηκε η υπ’ αριθ. Δ15/ΟΙΚ/1056/20. 1. 2006 (ΦΕΚ Β΄ 102/31. 1. 2006) Απόφαση του Υπ. ΠΕΧΩΔΕ («Διαδικασία τήρησης του Μητρώου Εργοληπτικών Επιχειρήσεων (Μ.Ε.ΕΠ.) και των Νομαρχιακών Μητρώων, συγκρότηση και λειτουργία της Επιτροπής Μ.Ε.ΕΠ. και άλλες διατάξεις»), σύμφωνα με την οποία: «…… Άρθρο 7. Εγγραφή σε Νομαρχιακό Μητρώα. 1. Εργοληπτικές επιχειρήσεις οποιασδήποτε νομικής μορφής που δεν είναι εγγεγραμμένες στο Μ.Ε.ΕΠ. μπορούν να αναλαμβάνουν, είτε ως μεμονωμένες επιχειρήσεις είτε και σε κοινοπραξία μεταξύ τους την κατασκευή μικρών δημοσίων έργων, όπως ορίζεται στο ν. 1418/1984 και στις κανονιστικές πράξεις που εκδόθηκαν προς εκτέλεσή του, εφόσον είναι εγγεγραμμένες στα Νομαρχιακά Μητρώα (εφεξής Μητρώα), που τηρούνται στη Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών εκάστης Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης (ΔΤΥΝΑ). Κάθε επιχείρηση μπορεί να γραφεί στα Μητρώα μιας μόνο Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης. Ειδικότερα η εγγραφή σε οποιαδήποτε από τα Μητρώα που τηρούνται στις Ν.Α. του Νομού Αττικής θεωρείται ως εγγραφή για ολόκληρο το Νομό. 2. Για την εγγραφή εργοληπτικής επιχείρησης στα νομαρχιακά μητρώα απαιτείται: α) η στελέχωσή της από πρόσωπα που δικαιούνται εγγραφής σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, β) η απόδειξη εμπειρίας του στελέχους στην κατασκευή αντίστοιχων κατηγοριών έργων ή ειδικότερων εργασιών. 3. Η εγγραφή στα νομαρχιακά μητρώα ισχύει για μια τριετία. Μετά τη λήξη της η εγγραφή αναθεωρείται, με ανάλογη εφαρμογή του άρθρου 4 της παρούσας. Η εγγεγραμμένη επιχείρηση δικαιούται να λαμβάνει μέρος σε διαγωνισμούς και να εκτελεί έργα στο νομό της εγγραφής και σε ένα γειτονικό, που δηλώνεται από την ίδια κατά την εγγραφή ή την ανανέωση. Ως γειτονικοί Νομοί για την εφαρμογή της διάταξης αυτής θεωρούνται και οι γεωγραφικά πλησιέστεροι νησιωτικοί ή παραθαλάσσιοι Νομοί. 4. Για την εγγραφή και αναθεώρηση εγγραφής στα μητρώα υποβάλλεται αίτηση της ενδιαφερόμενης επιχείρησης και αποφασίζει το Νομαρχιακό Συμβούλιο Δημοσίων Έργων της ΝΑ, ύστερα από σχετική εισήγηση της αρμόδιας για την τήρηση των Μητρώων υπηρεσίας. Η αίτηση συνοδεύεται με πιστοποιητικά εκτέλεσης έργων και λοιπά στοιχεία που αποδεικνύουν την εμπειρία της επιχείρησης και την ύπαρξη των λοιπών προϋποθέσεων εγγραφής. Ειδικά για την αναθεώρηση εγγραφής τα αποδεικτικά εμπειρίας αφορούν την τελευταία τριετία. 5. Η βεβαίωση εγγραφής περιλαμβάνει: α) τα στοιχεία της επιχείρησης και του προσώπου που την στελεχώνει, β) το χρόνο ισχύος της βεβαίωσης, γ) τους Νομούς στους οποίους μπορεί να δραστηριοποιείται και δ) τις κατηγορίες των έργων ή εργασιών που μπορεί να αναλαμβάνει. 6. Οι εγγεγραμμένες στα νομαρχιακά μητρώα ατομικές επιχειρήσεις διαγράφονται αυτοδίκαια σε περίπτωση θανάτου, συνταξιοδότησης του αυτοπροσώπως ασκούντος την επιχείρηση, ή μη υποβολής εμπρόθεσμης αίτησης για αναθεώρηση της εγγραφής. Άρθρο 8 Συμμετοχή στις δημοπρασίες - Όρια προϋπολογισμού. 1. Για τη συμμετοχή στις διαδικασίες ανάθεσης έργων, οι εγγεγραμμένες στα νομαρχιακά μητρώα επιχειρήσεις προσκομίζουν την πρωτότυπη βεβαίωση εγγραφής και βεβαίωση της εργοληπτικής οργάνωσης στην οποία ανήκουν, ότι εξόφλησαν τις εισφορές τους σ' αυτήν. Δεν επιτρέπεται η κοινοπραξία μεταξύ επιχειρήσεων εγγεγραμμένων στα Νομαρχιακά Μητρώα και στο Μ.Ε.ΕΠ. 2. Μικρά έργα υπό την έννοια της παραγράφου 1 του άρθρου 15 ν. 1418/1984 (ΦΕΚ Α΄ 23), των οποίων την κατασκευή μπορούν να αναλαμβάνουν οι εγγεγραμμένες στα νομαρχιακά μητρώα επιχειρήσεις είναι τα ακόλουθα: α) Έργα κατηγοριών του ΜΕΕΠ με προϋπολογισμό μέχρι του ποσού των 21.000 ΕΥΡΩ που αντιστοιχούν στην ειδικότητα των σπουδών των εργοδηγών πτυχιούχων των μέσων Τεχνικών Σχολών, που καταργήθηκαν με το ν. 576/1977 και οι οποίοι έχουν τριετή κατασκευαστική εμπειρία από τη λήψη του πτυχίου τους. Το όριο αυξάνεται στα ποσά των 33.000 ΕΥΡΩ, 45.000 ΕΥΡΩ και 56.000 ΕΥΡΩ μετά τη συμπλήρωση εξαετίας, εννεαετίας και δωδεκαετίας από τη λήψη του πτυχίου αντίστοιχα. β) Οι επιχειρήσεις που ασκούνται από κατόχους σχετικών αδειών, οι οποίοι έχουν τουλάχιστον τριετή κατασκευαστική εμπειρία, ύστερα από τη λήψη της άδειας μπορούν να αναλάβουν έργα κατηγοριών του Μ.Ε.ΕΠ. που αντιστοιχούν στις άδειες και σε προϋπολογισμό μέχρι ποσού 18.000 ΕΥΡΩ. Το χρηματικό αυτό όριο αυξάνεται μέχρι ποσού 30.000 ΕΥΡΩ ή 42.000 ΕΥΡΩ ή 53.000 ΕΥΡΩ, όταν έχουν ή αποκτήσουν εξαετή, εννεαετή ή δωδεκαετή κατασκευαστική εμπειρία, αντίστοιχα, από τη λήψη της άδειας. γ) Οι επιχειρήσεις που ασκούνται από εμπειροτέχνες, που έχουν τουλάχιστον πενταετή κατασκευαστική εμπειρία, μπορούν να αναλάβουν έργα κατηγοριών του ΜΕΕΠ που αντιστοιχούν στην εμπορία τους και σε προϋπολογισμό μέχρι ποσού 18.000 ΕΥΡΩ. Το χρηματικό αυτό όριο αυξάνεται μέχρι ποσού 30.000 ΕΥΡΩ 42.000 ΕΥΡΩ ή 53.000 ΕΥΡΩ, όταν έχουν ή αποκτήσουν οκταετή, ενδεκαετή ή δεκατετραετή κατασκευαστική εμπειρία αντίστοιχα. 2. Οι διατάξεις του άρθρου αυτού εφαρμόζονται ανάλογα και για επιχειρήσεις που ασκούνται από υπομηχανικούς ή πτυχιούχους ΤΕΙ και ΚΑΤΕΕ μετά τριετία από τη λήψη του πτυχίου. Για τις επιχειρήσεις αυτές ισχύει ως όριο προϋπολογισμού έργων που μπορούν να αναλάβουν τα 47.000 ΕΥΡΩ».
Τέλος, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 2 του Π.Δ. 609/1985, «1. Στις δημοπρασίες κατασκευής των έργων καλούνται οι εγγεγραμμένες στο ΜΕΕΠ ή τα Νομαρχιακά Μητρώα επιχειρήσεις, κατά κατηγορίες ή εξειδικευμένες επιχειρήσεις σύμφωνα με τις διατάξεις των επόμενων παραγράφων. Τα ίδια εφαρμόζονται και για την ανάθεση έργων χωρίς διαγωνισμό, όπου αυτή επιτρέπεται. 2. Όταν το έργο ανήκει σε μία αποκλειστική κατηγορία του ΜΕΕΠ καλούνται οι επιχειρήσεις της κατηγορίας αυτής. Ένα έργο θεωρείται ότι ανήκει αποκλειστικά σε μια κατηγορία αν ανήκουν στην κατηγορία αυτή πλέον του 90% των εργασιών του όλου έργου. Για τον υπολογισμό του ποσοστού αυτού δεν λαμβάνονται υπόψη τα απρόβλεπτα. 3. Αν το έργο περιλαμβάνει εργασίες διαφόρων κατηγοριών που καμιάς το ποσοστό δεν ξεπερνά το όριο της προηγούμενης παραγράφου, στις δημοπρασίες καλούνται επιχειρήσεις, που είναι εγγεγραμμένες για όλες τις κατηγορίες του έργου, ή κοινοπραξίες επιχειρήσεων που να καλύπτουν τις καλούμενες κατηγορίες. Κατηγορία με ποσοστό εργασιών λιγότερο του 10% δεν λαμβάνεται υπόψη, μπορεί όμως η διακήρυξη να ορίσει διαφορετικά. 4. Αν το έργο περιλαμβάνει αποκλειστικά αντικείμενο εξειδικευμένων επιχειρήσεων του ΜΕΕΠ, καλούνται στο διαγωνισμό οι επιχειρήσεις που είναι εγγεγραμμένες στην αντίστοιχη κατηγορία και οι εξειδικευμένες επιχειρήσεις αν υπάρχουν σε αντίστοιχες τάξεις. Τα δύο τελευταία εδάφια της παρ. 2 εφαρμόζονται και στην περίπτωση αυτή …….. 6. Αν στη δημοπρασία καλούνται εργοληπτικές επιχειρήσεις μιας κατηγορίας, η τάξη προσδιορίζεται από τον προϋπολογισμό της υπηρεσίας με τον οποίο δημοπρατείται το έργο. Για την εφαρμογή του προηγούμενου εδαφίου απρόβλεπτα πέραν του 20% δεν λαμβάνονται υπόψη. Αν στη δημοπρασία καλούνται εργοληπτικές επιχειρήσεις περισσότερων κατηγοριών ή κοινοπραξίες επιχειρήσεων περισσοτέρων κατηγοριών, η τάξη για κάθε κατηγορία προσδιορίζεται από το αντίστοιχο μέρος του προϋπολογισμού. Τα πιο πάνω εφαρμόζονται ανάλογα και για τις εξειδικευμένες επιχειρήσεις. 7. Κοινοπραξίες επιχειρήσεων της ίδιας κατηγορίας γίνονται δεκτές στους διαγωνισμούς αν δεν το αποκλείει η διακήρυξη. Οι επιχειρήσεις που κοινοπρακτούν πρέπει να ανήκουν όλες στην καλούμενη στη δημοπρασία τάξη. Αν το προβλέπει η διακήρυξη, μπορεί η μια τουλάχιστον απ' τις κοινοπρακτούσες επιχειρήσεις να ανήκει στην καλουμένη τάξη και οι υπόλοιπες να ανήκουν σε μία ή και σε δύο από τις αμέσως κατώτερες τάξεις της κατηγορίας. Στην τελευταία αυτή περίπτωση η επιχείρηση ή επιχειρήσεις της καλούμενης τάξης πρέπει να καλύπτουν τουλάχιστον το 75% της συμμετοχής».

2. Από τις ανωτέρω διατάξεις προκύπτουν, μεταξύ άλλων, τα εξής:
α) Ότι την κατασκευή δημόσιων έργων επιτρέπεται να αναλαμβάνουν επιχειρήσεις που είναι εγγεγραμμένες στο Μητρώο Εργοληπτικών Επιχειρήσεων (Μ.Ε.ΕΠ.) και στην αντίστοιχη με το έργο κατηγορία και τάξη εγγραφής. Επιχειρήσεις που δεν είναι εγγεγραμμένες στο ΜΕΕΠ επιτρέπεται να αναλαμβάνουν μόνο «μικρά έργα».
Σημειώνουμε, εν προκειμένω, ότι όπου ο Νομοθέτης αναφέρεται σε «μικρά έργα» τα προσδιορίζει με τον συνολικό προϋπολογισμό τους και όχι με τους προϋπολογισμούς των επιμέρους κατηγοριών εργασιών τους (βλ. άρθρο 4 παρ. 2 περ. γ΄ του Ν. 1418/1984 περί απευθείας ανάθεσης: «…… όταν πρόκειται …. για μικρά έργα και εργασίες συντήρησης, εφόσον στην τελευταία περίπτωση η προϋπολογιζόμενη δαπάνη τους δεν υπερβαίνει ορισμένα ποσά …..» - άρθρο 15 παρ. 1 του Π.Δ. 171/1987: «Για μικρά έργα ή εργασίες συντήρησης, που η δαπάνη του καθενός από αυτά δεν υπερβαίνει ……» - βλ. και την Εγκύκλιο 13/6. 6. 2006 με αρ. πρωτ. Δ17α/01/87/ΦΝ437, με θέμα: «Δημοσίευση περίληψης διακήρυξης έργων που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής της Κοινοτικής Οδηγίας», στην οποία περιλαμβάνεται υπόδειγμα διακήρυξης με τη σημείωση ότι «Στο διαγωνισμό γίνονται δεκτοί α) ημεδαποί διαγωνιζόμενοι, μεμονωμένοι ή σε κοινοπραξία, εγγεγραμμένοι στο Μ.Ε.ΕΠ ή, κατά περίπτωση, και στα νομαρχιακά μητρώα, εφόσον ο προϋπολογισμός του έργου το επιτρέπει») και
β) Ότι, συνεπώς, εφόσον οι εγγεγραμμένες στα Νομαρχιακά Μητρώα μπορούν να αναλαμβάνουν «την κατασκευή μικρών δημοσίων έργων», όπως ορίζεται στο άρθρο 7 της υπ’ αριθ. Δ15/ΟΙΚ/1056/20. 1. 2006 Απόφασης του Υπ. ΠΕΧΩΔΕ, τα όρια προϋπολογισμού, που σημειώνονται στο άρθρο 8 της ίδιας Απόφασης για τα «μικρά έργα υπό την έννοια της παραγράφου 1 του άρθρου 15 ν. 1418/1984 (ΦΕΚ Α΄ 23), των οποίων την κατασκευή μπορούν να αναλαμβάνουν οι εγγεγραμμένες στα νομαρχιακά μητρώα επιχειρήσεις», αναφέρονται στον συνολικό προϋπολογισμό του έργου και όχι στους επιμέρους προϋπολογισμούς των κατηγοριών του.
Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι, ενώ στην παρ. 1 του άρθρου 2 του Π.Δ. 609/1985 αναφέρονται, εκτός από τις εγγεγραμμένες στο ΜΕΕΠ επιχειρήσεις, και εκείνες που είναι εγγεγραμμένες στα Νομαρχιακά Μητρώα, καθώς και οι εξειδικευμένες («Στις δημοπρασίες κατασκευής των έργων καλούνται οι εγγεγραμμένες στο ΜΕΕΠ ή τα Νομαρχιακά Μητρώα επιχειρήσεις, κατά κατηγορίες ή εξειδικευμένες επιχειρήσεις σύμφωνα με τις διατάξεις των επόμενων παραγράφων»), οι διατάξεις της παρ. 6 του ίδιου άρθρου, περί προσδιορισμού των τάξεων από το αντίστοιχο μέρος του προϋπολογισμού όταν πρόκειται για μη αμιγή έργα, εφαρμόζονται μόνο στις εγγεγραμμένες στο ΜΕΕΠ επιχειρήσεις και, κατ’ αναλογία, στις εξειδικευμένες επιχειρήσεις («6. …… Αν στη δημοπρασία καλούνται εργοληπτικές επιχειρήσεις περισσότερων κατηγοριών ή κοινοπραξίες επιχειρήσεων περισσοτέρων κατηγοριών, η τάξη για κάθε κατηγορία προσδιορίζεται από το αντίστοιχο μέρος του προϋπολογισμού. Τα πιο πάνω εφαρμόζονται ανάλογα και για τις εξειδικευμένες επιχειρήσεις»). Για τον ίδιο ακριβώς λόγο (διαφορετικός τρόπος υπολογισμού της δυναμικότητας των εγγεγραμμένων στο ΜΕΕΠ επιχειρήσεων από εκείνες των Νομαρχιακών Μητρώων) δεν επιτρέπεται, κατά το άρθρο 8 παρ. 1 της υπ’ αριθ. Δ15/ΟΙΚ/1056/20. 1. 2006 Απόφασης του Υπ. ΠΕΧΩΔΕ «…… η κοινοπραξία μεταξύ επιχειρήσεων εγγεγραμμένων στα Νομαρχιακά Μητρώα και στο Μ.Ε.ΕΠ.».
Διαφορετικά, εάν ήταν ορθή η άποψη ότι τα όρια προϋπολογισμού, που σημειώνονται στο άρθρο 8 της ανωτέρω Απόφασης αναφέρονται στους επιμέρους προϋπολογισμούς των κατηγοριών του και όχι στο σύνολο του έργου, οι εγγεγραμμένοι στα Νομαρχιακά Μητρώα σε πολλές κατηγορίες εργασιών θα μπορούσαν να αναλάβουν την εκτέλεση μη αμιγούς έργου συνολικού προϋπολογισμού άνω των 220.000,00 ευρώ, έργο, δηλαδή, που σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί «μικρό έργο» (με άλλα λόγια η δυναμικότητά τους θα ξεπερνούσε ακόμη και το ανεκτέλεστο της Α1 τάξης!!).

Α. Γ. Γακίδης, Δικηγόρος